Bewust je leiderschap ontwikkelen in de praktijk, deel 1: maak een haarscherpe analyse

Wat veel mensen talent noemen, is in de praktijk vooral het resultaat van heel veel bewust oefenen. Ook je eigen leiderschapskwaliteiten kun je daardoor vergroten. Maar hoe doe je dat eigenlijk, bewust oefenen? Ik heb alle belangrijke onderzoeken bekeken en heb de belangrijkste inzichten teruggebracht tot drie fasen die samen bestaan uit de zeven stappen van bewuste oefening. In principe zijn deze zeven stappen toe te passen op allerlei vaardigheden, van koken tot en met sporten en van verkopen tot en met leidinggeven.

Vaardig in zeven stappen

Ik loop de zeven stappen nu een voor een met je door, aan de hand van een herkenbaar voorbeeld waar elke leidinggevende mee te maken heeft: vergaderen. Hier komen ze:

• Analysefase
  • Stap 1. Richt je op wat echt telt. 
  • Stap 2. Ontleed je vaardigheid.
     
• Ontwerpfase
  • Stap 3. Stel je leerdoel vast.
  • Stap 4. Raadpleeg je hulplijnen.
  • Stap 5. Ontwerp je oefening.
     
• Uitvoeringsfase
  • Stap 6. Oefen je vaardigheid.
  • Stap 7. Meet en verzamel de feedback die je krijgt.

De eerste twee stappen werken we in deze blog uit. Stap 1 en 2 horen bij de analysefase. De analysefase voelt misschien als huiswerk, maar ze is absoluut noodzakelijk wanneer je bewust wilt oefenen. Ik snap dat je deze fase wilt overslaan, maar doe het niet!

Stap 1. Richt je op wat echt telt

De essentie van leiderschap is: richting, actie en groei. Door je te richten op vaardigheden die de essentie van leiderschap (richting, actie, groei) ondersteunen, kun je je impact vergroten.

Een voorbeeld van een belangrijke vaardigheid, die vaak onterecht over het hoofd wordt gezien, is ‘leidinggeven aan vergaderingen’. Vergaderingen zijn een cruciaal instrument om richting te geven aan je medewerkers en hen te helpen om in actie te komen en te groeien. Tom Peters, schrijver van een van de allereerste internationale managementbestsellers (In search of excellence), zegt het in een van zijn presentaties zo: ‘Vergaderingen zijn de theaters van leiderschap.’ Er zijn maar weinig momenten waarop je belangrijkste mensen bij je aan tafel zitten, met hun ogen op jou gericht. In de regel lukt het de meeste leidinggevenden maar matig om leiding te geven aan vergaderingen. Niet voor niets wordt er steen en been geklaagd over ‘weer een vergadering’.

Welke drie leiderschapsvaardigheden zou jij willen ontwikkelen? Kies er één uit om de volgende stappen op uit te proberen. Lees de stappen eerst aandachtig door. Noteer vervolgens kernachtig op een A4 wat eruit komt als je de stappen concreet toepast op de door jou gekozen leiderschapsvaardigheden.

Stap 2. Ontleed je vaardigheid

Je doel is om een bepaalde vaardigheid echt te begrijpen. Daarvoor moet je de vaardigheid bijna letterlijk ontleden. In de literatuur wordt dit ook wel chunking genoemd. Analyseer uit welke kleinere elementen (die nog wel afzonderlijk te leren zijn) de vaardigheid bestaat. Zo kan effectief vergaderen onder andere bestaan uit agendabewaking, een duidelijk doel stellen, inspiratie en motivatie, besluitvorming, actiepunten opvolgen, nieuwe actiepunten vaststellen en delegeren, creatief denken en teambuilding. Wees niet bang om je ook binnen deze elementen te richten op wat echt telt. 

Tot slot wil je ook graag weten of je vaardigheid ‘hard’ of ‘zacht’ is. Harde vaardigheden zijn vaardigheden die je elke keer op vrijwel exact dezelfde wijze kunt uitvoeren en die je ook heel precies kunt trainen. Agendabewaking is een wat hardere vaardigheid en daardoor kun je deze drillen. Bijvoorbeeld door steeds een eenvoudig stappenplan te doorlopen. Zachte vaardigheden vragen juist om veel flexibiliteit. Je leert ze door een situatie te lezen, te herkennen en erop te reageren. Zachte vaardigheden leer je eerder door te experimenteren. Besluitvorming is een zachtere vaardigheid. Wil je deze vaardigheid ontwikkelen, dan zul je verschillende experimenten moeten doen, waarop je vervolgens moet reflecteren om ervan te leren. 

Onderzoek je vaardigheid eens grondig aan de hand van de volgende vragen: Uit welke chunks bestaat je vaardigheid? Is het een harde of een zachte vaardigheid en waarom?

Door naar de volgende fase

Je bent nu klaar met de eerste twee stappen, die horen bij de analysefase. In mijn volgende blog vertel ik je meer over stap 3, 4 en 5. Die horen bij de ontwerpfase. In deze fase ga je aan de slag met het ontwerpen van een bewuste oefening, die helemaal is afgestemd op jouw situatie.