Leiderschap is te leren

Wat is leiderschap – en kun je het ontwikkelen?

Net zoals er 18 miljoen bondscoaches zijn, lijken er ook enorm veel leiderschapsexperts te zijn. Het resultaat is dat leiderschap een containerbegrip is geworden. Mijn passie is het ontwikkelen van leiderschap. Maar wat versta ik zelf dan eigenlijk onder leiderschap?

Bernard Bass, een van ’s werelds meest gerespecteerde leiderschapsonderzoekers, definieerde leiderschap als volgt: ‘Leiderschap is het vermogen om anderen te beïnvloeden, te motiveren en in staat te stellen om bij te dragen aan de effectiviteit en het succes van de organisatie waar ze deel van uitmaken.’

Allemaal leiders (in ontwikkeling)
In die definitie van leiderschap kan ik me vinden. Want leiderschap zoals Bass het omschrijft, kan worden beoefend door tal van personen. Of je het nu hebt over een natuurlijke leider, een leidinggevende met een formele positie, een medewerker die af en toe leidinggeeft aan een projectteam, een ondernemer die zijn bedrijf leidt of de zzp’er die de leiding neemt in een opdracht: allemaal beïnvloeden en motiveren ze en stellen ze anderen in staat om bij te dragen aan de effectiviteit en het succes van de organisatie waarvan ze deel uitmaken. 
Allemaal beoefenen ze leiderschap. 

Voor mij zijn het allemaal leiders, die ook allemaal baat hebben bij het ontwikkelen van hun eigen leiderschap en dat van anderen. 
Want laten we eerlijk zijn, zo goed wordt er niet altijd leidinggeven. Vraag eens rond op een verjaardag, luister eens wat gesprekken af van collega’s of lees de krant er eens op na. Leidinggevenden krijgen er regelmatig van langs. In veel gevallen kan en moet het ook echt beter. 

Aangeboren of aangeleerd
Kun je leiderschap ontwikkelen? Deze vraag is tijdloos. Hij wordt mij vaker gesteld dan welke andere vraag dan ook. Deze week was het twee keer raak. De eerst keer was het een slimme student die ik af en toe coach. De tweede keer een ervaren manager die ik sprak op een netwerkborrel.
Worden leiders geboren of is leiderschap toch te leren? De vraag wordt terecht gesteld en het antwoord is belangrijk. Het maakt namelijk nogal wat uit. Óf je krijgt als een van de weinigen bij je geboorte een flinke dosis leiderschap in je schoot geworpen (aangeboren) óf je moet zelf aan de slag om je leiderschap te ontwikkelen (aangeleerd). Of is er een tussenweg?
 

De afgelopen vijftien jaar wordt er steeds meer onderzoek gedaan naar de erfelijkheid van leiderschap. Door het vergelijken van tweelingen kunnen onderzoekers berekenen wat de rol is van erfelijkheid en wat de rol is van de leider zelf en van zijn omgeving. Wat blijkt? Ongeveer 30 procent van iemands leiderschap is erfelijk bepaald. De overige 70 procent krijgt vorm door omgevingsfactoren en natuurlijk door de leider zelf. Of zoals de voormalig Amerikaanse oud-minister John W. Gardner schrijft: ‘Het meeste van wat leiders in staat stelt om te leiden, is aangeleerd.

Leiderschap is geen mysterieuze activiteit... En het vermogen om die activiteit uit te voeren is breed verspreid binnen de bevolking.’

Dus onthoud dit: je kunt er beter in worden!
Het grootste gedeelte van je leiderschapspotentieel ligt dus niet besloten in je genen. Het ligt wel gewoon te wachten tot jij het ontdekt, oppakt en het gaat ontwikkelen. Dit lijkt misschien een open deur. Toch is het belangrijk dat je jezelf dit goed inprent. Om effectief iets te leren, moet je namelijk allereerst geloven dat je het kunt leren. Self-efficacy heet dat in de psychologie; het geloof in je eigen kunnen. Heb je er geen vertrouwen in dat je in staat bent om iets te leren? Dan kun je er net zo goed niet aan beginnen.

Maar heb je er wel vertrouwen in, dan kun je een heel eind komen. Ook leiderschap valt te leren! Ik hoop dat ik je hiermee alvast een beetje van dat vertrouwen geef.